Günlük yaşamın koşturmacası içinde aniden ortaya çıkan bir baş dönmesi, kişinin tüm dengesini sarsabilir ve ciddi bir paniğe yol açabilir. Bu baş dönmesine bir de inatçı bir boyun ağrısı eşlik ettiğinde, "Neler oluyor?" sorusu kaçınılmaz hale gelir. "Boynum ağrıyor, başım dönüyor" şikayeti, birbirinden bağımsız iki ayrı sorun gibi görünse de, aslında çoğu zaman aynı tablonun parçalarıdır. Boyun bölgesi, sadece başımızı taşımakla kalmayıp aynı zamanda beynimize vücudumuzun uzaydaki konumu hakkında sürekli bilgi gönderen karmaşık bir sinir ve eklem ağına sahiptir. Bu hassas yapıda meydana gelen bir sorun, beynin denge merkezine giden sinyalleri bozarak baş dönmesi veya sersemlik hissine neden olabilir. Bu duruma, tıp dünyasında "Servikojenik Baş Dönmesi" yani "Boyun Kaynaklı Baş Dönmesi" adı verilir ve bu, sandığınızdan çok daha yaygındır.

 

Boyun Ağrısı ve Baş Dönmesi Neden Birlikte Görülür? (Servikojenik Baş Dönmesi)

 

Peki, boyundaki bir problem nasıl olup da baş dönmesine yol açar? Cevap, boyun omurgamızda bulunan ve "proprioseptör" adı verilen özel alıcılarda gizlidir. Bu alıcılar, boyun kaslarının gerginliği ve eklemlerin pozisyonu hakkında beynimize sürekli olarak bilgi akışı sağlar. Beynimiz, bu bilgileri iç kulaktaki denge organından ve gözlerimizden gelen verilerle birleştirerek dengemizi korur. Ancak boyun kaslarında bir spazm, omurlarda bir kilitlenme veya duruş bozukluğu olduğunda, boyundan beyne giden bu konum sinyalleri hatalı veya bozuk hale gelir. Beyin, iç kulaktan "sabit duruyorsun" sinyali alırken, boyundan "eğik duruyorsun" gibi çelişkili bir sinyal alır. Beynin denge merkezindeki bu "sinyal kargaşası", kişinin kendini sersemlemiş hissetmesine, sallanır gibi olmasına veya hafif bir baş dönmesi yaşamasına neden olur.

 

Boyun Düzleşmesi ve Fıtık Baş Dönmesi Yapar Mı?

 

Hastaların en çok merak ettiği sorulardan biri, mevcut boyun rahatsızlıklarının bu duruma yol açıp açmayacağıdır. Cevap, büyük ölçüde evettir. Özellikle boyun düzleşmesi (servikal lordoz kaybı), bu şikayetlerin en yaygın yapısal nedenlerinden biridir. Boynun doğal olan "C" şeklindeki kavisi düzleştiğinde, başın ağırlığı olması gerektiği gibi omurlar tarafından değil, kaslar tarafından taşınmaya başlar. Özellikle başın hemen altındaki, kafatası ile birleşen bölgedeki (suboksipital) kaslar aşırı gerilir. Bu kaslar, denge ile ilgili sinir uçlarına çok yakın olduğu için, buradaki kronik bir gerginlik doğrudan baş dönmesini tetikleyebilir.

Boyun Fıtığı (Servikal Disk Hernisi) Boyun fıtığı genellikle kola yayılan ağrı, uyuşma ve güç kaybı ile bilinir. Ancak, fıtığın konumu veya fıtığa eşlik eden şiddetli kas spazmı, boynun mekaniğini bozarak ve sinir yollarına dolaylı olarak etki ederek baş dönmesi hissine katkıda bulunabilir. Fıtığın kendisinden ziyade, vücudun fıtığa karşı oluşturduğu koruyucu kas spazmı, denge sinyallerini bozan asıl faktör olabilir.

Travma ve "Whiplash" (Kamçı Yaralanması) Özellikle trafik kazaları veya spor yaralanmaları sonrası görülen "Whiplash" (kamçı) yaralanmaları, boyun kaynaklı baş dönmesinin en tipik örneklerindendir. Boynun ani bir şekilde öne ve arkaya savrulması, boyundaki yumuşak dokulara, eklemlere ve bağlara ciddi hasar verir. Bu hasar, iyileşme sürecinde bile hatalı sinyal gönderimine devam ederek kronik baş dönmesine yol açabilir.

 

Boyun Kaynaklı Baş Dönmesi (Servikojenik) Nasıl Anlaşılır?

 

Her baş dönmesi boyun kaynaklı değildir. İç kulak kristalleri (BPPV), Meniere hastalığı veya nörolojik sorunlar da baş dönmesine neden olabilir. Ancak boyun kaynaklı baş dönmesinin bazı tipik özellikleri vardır:

• Baş dönmesi genellikle şiddetli bir "oda dönmesi" (vertigo) şeklinde değil, daha çok "sersemlik hissi", "denizde yüzme hissi", "zeminin kayması" veya "kafa karışıklığı" şeklinde tarif edilir.

• Baş dönmesi, boyun hareketleriyle tetiklenir veya artar. Özellikle başı hızla çevirmek, yukarı bakmak (tavana veya rafa uzanmak) veya uzun süre tek bir pozisyonda kalmak belirtileri kötüleştirir.

• Baş dönmesine boyun ağrısı, ense kökünde ağrı, omuz ve sırt gerginliği eşlik eder.

• Hastaların genellikle altta yatan bir boyun düzleşmesi, kireçlenmesi veya fıtık öyküsü vardır.

 

Boyun Ağrısı ve Baş Dönmesi Tedavisi Nasıl Yapılır?

 

Boyun kaynaklı baş dönmesi tedavisi, doğrudan sorunun kaynağına, yani boyun yapısındaki bozukluğa odaklanmayı gerektirir. Sadece baş dönmesini baskılayan ilaçlar kullanmak, altta yatan mekanik sorunu çözmez ve belirtilerin tekrarlamasına neden olur.

Doğru Teşhis ve Ayırıcı Tanı Öncelikle baş dönmenizin kaynağının gerçekten boyun olup olmadığının netleştirilmesi gerekir. Bunun için bir Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon, Nöroloji veya Ortopedi uzmanına başvurulmalıdır. Doktorunuz, iç kulak ve nörolojik sistemle ilgili diğer olası nedenleri dışlamak için detaylı bir muayene ve gerekirse görüntüleme (MR, Röntgen) isteyecektir.

Fizik Tedavi ve Manuel Terapinin Rolü Servikojenik baş dönmesi tedavisinin temel taşı Fizik Tedavi ve Manuel Terapidir. Tedavide amaç, boyundaki hatalı sinyalleri düzeltmektir. Manuel terapi (elle tedavi) ile kilitlenmiş boyun eklemleri açılır (mobilizasyon/manipülasyon). Gerilmiş kaslar, özel tekniklerle gevşetilir. En önemlisi de, kişiye özel verilen terapötik egzersizler ile zayıf derin boyun kasları güçlendirilir ve duruş (postür) düzeltilir. Duruş düzeldikçe ve kas dengesi sağlandıkça, beyne giden sinyaller de normale döner ve baş dönmesi ortadan kalkar.

 

Boyun Ağrısı ve Baş Dönmesi Ne Zaman Tehlikelidir? (Acil Durum Belirtileri)

 

Çoğu boyun kaynaklı baş dönmesi "iyi huylu" (benign) olsa da, bazı belirtiler acil tıbbi müdahale gerektiren ciddi bir durumun (örneğin inme veya damar problemi) habercisi olabilir. Aşağıdaki belirtilerden herhangi birini yaşarsanız derhal acil servise başvurun:

• Baş dönmesi ile birlikte çift görme, konuşma bozukluğu (peltekleşme) veya yutkunma güçlüğü.

• Yüzde, kolda veya bacakta ani başlayan uyuşma veya güç kaybı.

• Bilinç kaybı veya şiddetli kafa karışıklığı.

• Daha önce hiç yaşamadığınız, ani ve "yıldırım çarpması" gibi başlayan şiddetli baş ağrısı.

• Yürüyememe, ayakta duramama (ani denge kaybı).

---

Boyun ağrısı ve baş dönmesi, yaşam kalitenizi düşüren, sizi endişelendiren ancak çoğunlukla doğru bir teşhis ve tedavi planıyla yönetilebilen bir durumdur. Bu belirtileri yaşıyorsanız, altta yatan nedeni bulmak ve yaşamınıza dengeyi geri getirmek için bir adım atın. Uzman kadromuz ve kişiye özel tedavi protokollerimiz hakkında daha fazla bilgi almak için Hakkımızda sayfamızı ziyaret edin. Randevu almak, sorularınızı sormak veya ikinci bir görüş talep etmek için İletişim kanallarımızdan bize ulaşabilirsiniz. Güncel sağlık bilgileri, egzersiz önerileri ve kliniğimizden haberler için Instagram hesabımızı takip etmeyi unutmayın. Sunduğumuz tüm hizmetleri ve tedavi yaklaşımlarını incelemek için Ana Sayfa'mıza göz atın.