Travmatoloji, ani fiziksel yaralanmaların tanı, tedavi ve rehabilitasyonu ile ilgilenen tıbbi bir uzmanlık dalıdır. Genellikle kazalar, düşmeler, spor yaralanmaları ve iş kazaları sonucunda meydana gelen kırık, çıkık, yumuşak doku hasarı ve diğer travmalarla ilgilenir. Ortopedi ile yakın ilişkilidir ve özellikle iskelet sistemi yaralanmalarına odaklanır.

Travmatoloji bölümü, aşağıdaki durumlarla ilgilenir:

• Kırıklar (basit, parçalı, açık, kapalı kırıklar)

• Çıkıklar ve burkulmalar

• Kas, tendon ve bağ yaralanmaları

• Yumuşak doku travmaları

• Omurga yaralanmaları

• Kafa travmaları

• Ezilmeler ve spor yaralanmaları

Travmatolojik yaralanmaların teşhisinde çeşitli görüntüleme yöntemleri kullanılır:

• Röntgen: Kemik kırıkları ve çıkıkların değerlendirilmesinde kullanılır.

• Manyetik Rezonans (MR): Kas, bağ, kıkırdak ve omurga yaralanmalarını detaylı incelemek için tercih edilir.

• Bilgisayarlı Tomografi (BT): Kafa travmaları ve kompleks kemik kırıkları için uygundur.

• Ultrason: Yumuşak doku yaralanmalarının değerlendirilmesi için kullanılır.

Kırık Tedavisi

Kırıkların tedavisi kırığın türüne ve konumuna göre değişir:

• Alçı ve atel: Basit kırıklarda kemiklerin düzgün iyileşmesi için kullanılır.

• Cerrahi müdahale: Parçalı ve yerinden oynamış kırıklarda vidalar, plakalar veya çivilerle tespit edilir.

• Fizik tedavi ve rehabilitasyon: Kemik kaynama sürecinden sonra eklem hareketlerinin yeniden kazanılması için gereklidir.

Çıkık Tedavisi

Çıkıklar genellikle ani ve şiddetli darbeler sonucu oluşur. Tedavi yöntemleri şunlardır:

• Manuel redüksiyon: Çıkık yerine oturtulur ve stabil hale getirilir.

• Cerrahi tedavi: Tekrarlayan çıkıklar veya şiddetli hasar durumlarında uygulanır.

• Fizik tedavi: Bağ ve kasların güçlendirilmesi için yapılır.

Spor yapan kişilerde travmatik yaralanmalar sıkça görülür. Yaygın spor yaralanmaları şunlardır:

• Ön çapraz bağ yaralanmaları: Diz stabilitesini etkileyen ciddi bir yaralanmadır.

• Menisküs yırtıkları: Genellikle dizde şiddetli ağrıya yol açar.

• Kas yırtıkları ve zorlanmaları: Dinlenme, buz uygulama ve rehabilitasyon gerektirir.

• Omuz çıkıkları: Sporcular arasında sık görülür ve cerrahi müdahale gerekebilir.

Kaza veya spor yaralanmalarında ilk yardım çok önemlidir. Travmatolojik yaralanmalarda uygulanması gereken temel adımlar şunlardır:

1. Hastanın güvenliği sağlanmalı ve hareket ettirilmemeli.

2. Kanama varsa kontrol altına alınmalı.

3. Şişliği azaltmak için soğuk kompres uygulanmalı.

4. Kırık veya çıkık şüphesi varsa, bölge sabitlenmeli.

5. Profesyonel tıbbi yardım çağrılmalı.

Çocukların kemik yapıları yetişkinlerden farklıdır ve büyüme plakları (fizis) kırıklara karşı hassastır. Çocuklarda görülen travmatik yaralanmalar şunlardır:

• Büyüme kıkırdak kırıkları: Tedavi edilmezse büyüme bozukluklarına yol açabilir.

• Dirsek ve bilek kırıkları: En sık görülen çocukluk çağı kırıkları arasındadır.

• Diz yaralanmaları: Genellikle spor yaralanmaları sonucunda oluşur.

Cerrahi veya konservatif tedavi sonrası hastaların hareket kabiliyetini yeniden kazanmaları için fizik tedavi ve rehabilitasyon uygulanır. Rehabilitasyon sürecinde şunlar hedeflenir:

• Eklem hareket açıklığını artırmak

• Kas kuvvetini ve dayanıklılığını artırmak

• Denge ve koordinasyonu geliştirmek

• Ağrıyı ve sertliği azaltmak

Bazı travmatik yaralanmalar cerrahi müdahale gerektirir. Sık yapılan travmatoloji ameliyatları şunlardır:

• İç fiksasyon ameliyatları: Plaka, vida veya çivi ile kemiklerin sabitlenmesi

• Artroskopik cerrahi: Minimal invaziv yöntemle eklem içi sorunların tedavisi

• Omurga cerrahisi: Omurga kırıkları ve fıtık ameliyatları

• Bağ rekonstrüksiyon ameliyatl****arı: Ön çapraz bağ ve diğer bağ yaralanmalarında uygulanır

Ameliyat sonrası iyileşme süreci genellikle şunları içerir:

• İlk birkaç hafta dinlenme ve koruyucu önlemler

• Fizik tedaviye başlama

• 3-6 ay içinde kademeli olarak normal aktivitelere dönüş